Author: Suren Surenyants

Երբ Ռուսաստանը հայկական միջավայրում ակտիվացնում է իր էմիսարներին՝ Ռուբեն Վարդանյան, Կարեն Կարապետյան, ենթադրելի է, որ Մոսկվայում հոգնել են Փաշինյանի հետ աշխատելուց կամ առնվազն՝ նրա իշխանությունը պահպանելու համար մեծ գին են ուզում:

«Ոչմիթիզականները», որպես կանոն, վերջում ունենում են ճնճղուկի «հեզություն»
Այս իշխանությունը Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ժամանակների գաղափարական, տրամաբանական շարունակությունն է՝ շարունակ պնդում են հին համակարգի տարբեր սեգմենտների քարոզիչները:
Այս մարդիկ մոռանում են, որ «հայկական Թերմիդորի» առաջնորդների(Քոչարյան, Սարգսյան) օրինակով՝ չորս տարի շարունակ Փաշինյանն ու նրա թիմը պայքարում են Երրորդ հանրապետության հիմքերի դեմ:
Մոռանում են նաև, որ նախապատերազմյան Նիկոլը ոչ թե արժանապատիվ խաղաղության օրակարգի(Լևոն Տեր- Պետրոսյան), այլ «ոչմիթիզականության»(Քոչարյան, Սարգսյան) կրող էր, որի «լուսապսակը» դարձավ «Արցախը Հայաստան է և վերջ» անհեթեթությունը:
Քոչարյան- Սարգսյան զույգի քարոզիչները զուր են զարմանում նաև Նոյեմբերի 9-ի վրա, որովհետև իրենց կոալիցիոն գործընկերոջ «ոչմիթիզական» հոխորտանքն դեռ 100 տարի առաջ ծնել էր նման նվաստացում՝ Ալեքսանդրապոլի կապիտուլյացիայի տեսքով:
… «Ոչմիթիզականները», որպես կանոն, վերջում ունենում են ճնճղուկի «հեզություն»:

Այս պահին Սյունիքում եմ` Դավիթ Բեկի ամրոցի հարևանությամբ գտնվող «Արմենիա» հյուրանոցում։ Սյունիքից մեկ անգամ ևս հնչեցնում եմ «Դեմոկրատական այլընտրանք» կուսակցության միանշանակ դիրքորոշումը` հայ- ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման որևէ տարբերակ չի կարող կասկածի տակ դնել Հայաստանի ինքնիշխանությունն ու տարածքային ամբողջականությունը։

Հոխորտանքով Մոսկվայի քաղաքականությունը չես փոխի, բայց ճանապարհ կբացես նոր ճնշումներ համար
Պաշտոնական Մոսկվան երեկ կրկին հայտարարել է, որ արձագանք է սպասում Հայաստանի իշխանություններից հակառուսական տրամադրությունների վերաբերյալ։ Ռուսաստանի դեսպանատան հայտարարությունից ու նոտայից հետո երեկ էլ այս մասին խոսել է Ռուսաստանի արտգործնախարարության ներկայացուցիչ Իվան Նեչաևը։
Մոսկվան խաղը շարունակելու հակվածություն ունի ու պրոիշխանական և պրոարևմտյան բոլոր այն ուժերը, որոնք «համարժեք պատասխան» են պահանջում, նպաստում են հենց այդ խաղի տրամաբանությանը՝ ստեղծելով «ռուսաֆոբ» Հայաստանի պատկեր ու լեգիտիմացնելով տարբեր հարցերում Մոսկվայի ճնշման ուժեղացումը Երևանի նկատմամբ:
Մոսկվայի հետ անկեղծ զրույց պետք է, բայց դա պետք է արվի դիվանագիտական խողովակներով, երկկողմ հանդիպումների ձևաչափում՝ առանց հակադրության, անտագոնիզմի բաղադրիչի:
Հայ- ռուսական հարաբերությունների ասիմետրիկ բնույթը, ուժերի հարաբերակցությունը, դիվանագիտական միջավայրը տեղ չեն թողնում հոխորտանքի համար: Դրանով Մոսկվայի քաղաքականությունը չես փոխի, բայց ճանապարհ կբացես նոր ճնշումներ համար, որին դիմակայելու ռեսուրս չունես, մանավանդ, որ անվտանգային ցանկացած մարտահրավերի պարագայում՝ Փաշինյանը դարձյալ հեռախոսազանգ ու օգնություն է աղերսելու Պուտինից:

Հայկական դիվանագիտությունից գրեթե ոչինչ կախված չէ. արձագանք Ալիևի հայտարարությանը
■«Ղարաբաղի հայերը պետք է ճիշտ քայլ անեն և գիտակցեն, որ իրենց ապագան միայն ադրբեջանական հասարակության մեջ ինտեգրումն է: Ղարաբաղի հայերը ո՛չ կարգավիճակ, ո՛չ անկախություն, ո՛չ էլ որևէ առավելություններ են ունենալու: Նրանք Ադրբեջանի իրավահավասար քաղաքացիներ են»:
Իլհամ Ալիև
□ Շատերն Ալիևի խոսքերը կարող են ամբարտավանություն համարել, սակայն դրանք բխում են ռեալիստական(մեզ համար իհարկե տխուր) իրականությունից, որը մի կողմից, ընդգծում է Ադրբեջանի տարածաշրջանային դերի բարձրացումը, սուբեկտության աճը, մյուս կողմից՝ այն տխուր իրականությունը, որ ԼՂ խնդրի կարգավորման գործընթացում Հայաստանից այլևս որևէ բան կախված չէ:
Այս համատեքստում Ալիևը կարող է Արցախին որևէ կարգավիճակ չխոստանալ, անգամ՝ մշակութային ինքնավարություն:
Նա այդպես էլ արել է:
Մյուս կողմից, խնդիրն այն է, որ հետպատերազմյան իրականության մեջ Արցախը Հայաստանին չի պատկանում(վերահսկվում է ռուսների կողմից), իսկ Ալիևի մաքսիմալիստական ծրագրին գոնե առայժմ բախվում է Մոսկվայի օրակարգը: Ռուսական կողմը դեմ է Արցախի որևէ կարգավիճակի սահմանման, որովհետև չի ուզում կասկածի տակ դնել այնտեղ ռուսական զորախմբի գոյության մոտիվացիոն հիմքերը:
Եթե Ռուսաստանն ուկրաինական պատերազմը չավարտի ֆիասկոյով կամ Ուկրաինայում չհայտնվի մի իրավիճակում, երբ ստիպված է լինելու Անկարային ու Բաքվին էական զիջումներ անել Հարավային Կովկասում, Արցախի կարգավիճակային անորոշությունը որոշակի շրջանի համար «կայունանալու» է(իհարկե, դա չպետք է մեզանում պատրանքներ ստեղծի, որ Ռուսաստանը կամ արևմտյան «բարի» միջնորդները օրակարգ են բերելու Արցախի անկախության կամ Հայաստանին միացման հարցը):
Ստեղծվել է մի իրավիճակ, որ հայկական դիվանագիտությունից գրեթե ոչինչ կախված չէ: Այնուամենայնիվ, պաշտոնական Երևանը երկու բան պետք է անի. ա) հայ- ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորում՝ դրանք չծանրաբեռնելով Արցախի խնդրով, բ) Բաքվի ու Ստեփանակերտի դիալոգի համար նախադրյալների ստեղծում, որովհետև մեծ հաշվով՝ ԼՂ ապագա կարգավիճակի հարցը լուծվելու է այդ հարթակում:

Ինչո՞վ է Վաշինգտոնի դիրքորոշումը տարբերվում ռուսականից
■«Մենք մոտիկից հետևում ենք իրադրությանն ու կոչ ենք անում անհապաղ ձեռնարկել քայլեր՝ թուլացնելու լարվածությունն ու խուսափելու հետագա էսկալացիայից: Ինչպես բազմիցս ենք նշել Մշտական խորհրդում, Միացյալ Նահանգներն ընդգծում է Լեռնային Ղարաբաղի հետ կապված կամ դրանից բխող բոլոր մնացած հարցերի բանակցային, համապարփակ և կայուն կարգավորման կարևորությունը»:
Քորթնի Օսթրիան
ԵԱՀԿ-ում ԱՄՆ առաքելության ղեկավարի տեղակալ
□ Այստեղ բանալի արտահայտությունը «մնացած հարցեր» ձևակերպումն է, այլ խոսքով՝ Վաշինգտոնը նույնպես անուղղակիորեն ընդունում է, որ հակամարտության հետ կապված մի շարք հարցեր, օրինակ՝ ԼՂ-ին հարակից տարածքների վերադարձն Ադրբեջանին, տեղի է ունեցել պատերազմի ընթացքում, այլ խոսքով՝ լեգիտիմացնում է պատերազմի արդյունքները:
Այս պարագայում մի հարց եմ ուզում տալ «կրքոտ» արևմտամետներին՝ ինչո՞վ է Վաշինգտոնի դիրքորոշումը տարբերվում այն տեսակետից, որը վերջերս Լավրովը հնչեցրեց Բաքվում:
Թերևս, նրանով, որ Վաշինգտոնում «մնացած հարցեր»-ի, այդ թվում՝ ԼՂ կարգավիճակի հարցը, մտադիր են լուծել «փաթեթով»՝ ի տարբերություն Մոսկվայի, որն ընդունելի է համարում հայ- ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման փուլային տարբերակը:

Բլինքենի՝ Երևանի ու Բաքու կատարած նախորդ հեռախոսազանգերից հետո, Ադրբեջանը գնաց էսկալացիայի:
Հետաքրքիր է՝ ի՞նչ արդյունք կունենան պետքարտուղարի երեկվա զանգերը…

Փաստաբանի փոխանցմամբ՝ Վրաստանի նախկին նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլին հեռանում է քաղաքականությունից: Հարավային Կովկասի ամենահետևողական արևմտամետն անգամ հասկացավ, որ Արևմուտքի աջակցության վրա հույս դնել չի կարելի…

Խորհրդարանական ընդդիմության պաշտպանները, սրան- նրան հարցեր ուղղելու փոխարեն, կոնկրետ մի հարցի թող պատասխանեն. Փաշինյանը միայն Քոչարյանի ընտանիքին պատկանող ընկերությա՞նն է գումար փոխանցել, թե՞ «վարձահատույց» է եղել նաև այլ խողովակներով: Ոնց գցում- բռնում եմ՝ Քոչարյանի ընտանիքին պատկանող ընկերության հետ կնքված 12,5 միլիոն ԱՄՆ դոլարի գործարք շատ քիչ է, որպեսզի Քոչարյանն ու «Դիմադրություն» շարժումն այսպես վարկաբեկեին ընդդիմության գաղափարը՝ հերթական անգամ «փրկելով» Փաշինյանին…