Արմեն Գևորգյան. Հայաստանի և արաբական աշխարհի համագործակցության մասին
(մաս3)
«+1» դոկտրինի նոր գործնական առանցքներ՝ տնտեսություն, տեխնոլոգիաներ, լոգիստիկա, ռազմաարդյունաբերական համալիր
Հիմա՝ ամենակարևորը։ Առանց դրա այս հոդվածը կլիներ պարզապես մտորումների շարք։
1. Տնտեսություն. Ներդրումներ, տեխնոլոգիաներ, կառավարում
Արաբական ներդրումները աշխարհի կապիտալի և տեխնոլոգիաների ամենամեծ աղբյուրներից մեկն են։ Բայց ավելի կարևոր է, որ արաբական ներդրումները միշտ հետևում են «բավարար ֆինանսներ + նոր տեխնոլոգիաներ + որակյալ կառավարում» բանաձևին։ Սա արդիականացման հնարավորությունների պատուհան է, մի համադրություն, որը չունեն ո՛չ մեր արևմտյան գործընկերները, ո՛չ էլ մեր ավանդական արևելյան գործընկերները։ Ռուսաստանի շուրջ պատժամիջոցների ռեժիմը ստեղծել է անսպասելի ազդեցություն. Հայաստանի և ԱՄԷ-ի միջև առևտրաշրջանառությունը կտրուկ աճել է՝ Հայաստանը վերածելով կարևոր լոգիստիկ կենտրոնի։ Մենք պետք է այս գործընթացը ընկալենք ոչ թե որպես ժամանակավոր անոմալիա, այլ վերածենք այն կառուցվածքային և երկարաժամկետ առավելության։
2. Ռազմաարդյունաբերական համալիր և անվտանգություն
Ծոցի երկրները զենքի և ռազմական տեխնոլոգիաների ամենամեծ շուկաներից մեկն են։ Բայց ավելի կարևոր է, որ նրանք ավելի ու ավելի են զարգացնում իրենց սեփական ռազմաարդյունաբերական հարթակները։ Սա Ռուսաստանի կամ Եվրոպայի այլընտրանք չէ։ Այն երրորդ առանցք է։ Անկախ, տեխնոլոգիապես զարգացած, պրագմատիկ։
3. Արաբական հումանիտար համալսարան/ակադեմիա Հայաստանում: Այն կարող է դառնալ.
• արաբական ուսումնասիրությունների կենտրոն,
• մշակութային դիվանագիտության կամուրջ,
• Մերձավոր Արևելքի հետազոտական ինստիտուտ,
• երկխոսության տարածք,
• հարթակ, որտեղ հայ և արաբ երիտասարդները կարող են միասին սովորել։
Նման նախագիծը կբարձրացնի Հայաստանի կարգավիճակը տարածաշրջանում։
Եզրափակելով.
Հայաստանն ունի եզակի առավելություն, որը չունի տարածաշրջանի որևէ այլ երկիր. շնորհիվ արաբական և ԱՊՀ երկրներում բնակվող հայկական սփյուռքի՝ Հայաստանը կարող է դառնալ բնական կամուրջ այս երկու խոշոր աշխարհաքաղաքական տարածքների միջև։ Այս դերը ո՛չ պարտադրված է, ո՛չ էլ հորինված. այն աճում է պատմական փորձից, լեզվից, կրթությունից և մարդկային շփումներից։ Եվ եթե մենք հաջողության հասնենք այս գործառույթը հասկանալու և իրացնելու հարցում, ապա այն Հայաստանին կվերածի ոչ միայն «տարանցիկ տարածքի», այլև տարածքները միավորողի։
Այն ժամանակ, երբ ավանդական Արևմուտքը տառապում է ոչ միայն ինքնառեֆլեքսիայով, այլև ներքին մասնատումով, իսկ Ռուսաստանը և Իրանը պատժամիջոցների տակ են, արաբական աշխարհը դառնում է մի տարածք, որտեղ Հայաստանը կարող է աշխարհի հետ խոսել հնարավորության, այլ ոչ թե կախվածության լեզվով։
Մենք չպետք է մոռանանք նաև, որ արաբական աշխարհն այսօր դառնում է նոր համաշխարհային կարգի կենտրոններից մեկը։ Հենց Մերձավոր Արևելքի երկրներն են սկսում կարևոր դեր խաղալ BRICS+ կազմավորման ճարտարապետության մեջ։ Սա նշանակում է, որ Հայաստանի կապերի ամրապնդումը արաբական աշխարհի հետ Երևանին տեղադրում է նոր գլոբալ Արևելքի հետ ուղիղ երկխոսության գոտում, որտեղ ի դեպ ձևավորվում է 21-րդ դարի տրամաբանությունը։